CÁC PHƯƠNG THỨC DU NHẬP TÂN VĂN, TÂN THƯ VÀO NHẬT BẢN THỜI KỲ MINH TRỊ (1868 - 1912)

METHODS FOR THE INTRODUCTION OF “SHINBUN” AND “SHINSHO” INTO JAPAN DURING THE MEIJI PERIOD (1868 - 1912)

Tóm tắt

Cuộc Duy Tân Minh Trị (1868-1912) là bước ngoặt lịch sử đưa Nhật Bản trở thành cường quốc, với nền tảng cốt lõi là chiến lược tiếp thu tri thức phương Tây thông qua “Tân văn” và “Tân thư”. Bài viết này tập trung phân tích hệ thống bốn phương thức chủ yếu mà Nhật Bản đã sử dụng để du nhập hai nguồn tri thức này: (1) Hoạt động dịch thuật và xuất bản, dẫn đầu bởi các trí thức khai sáng; (2) Phương thức tiếp xúc trực tiếp qua các phái đoàn chính phủ và phong trào du học sinh; (3) Chính sách thuê chuyên gia nước ngoài để chuyển giao công nghệ tại chỗ; và (4) Việc thể chế hóa tri thức mới thông qua hệ thống giáo dục quốc dân hiện đại. Sự kết hợp đồng bộ các phương thức này đã tạo ra tác động sâu sắc, thay đổi nền tảng chính trị - pháp luật, thúc đẩy cách mạng công nghiệp và định hình văn hóa xã hội Nhật Bản. Qua việc hệ thống hóa các kênh dẫn truyền này, nghiên cứu đóng góp một góc nhìn mới về cơ chế “tiếp biến văn hóa” chủ động, khẳng định vai trò tiên quyết của việc phát triển tri thức và giáo dục trong việc kiến tạo nội lực cho công cuộc hiện đại hóa quốc gia.